متن پرسش :

اگر کسی که گواهینامه ندارد اقدام به رانندگی کند و این امر منجر به قتل دیگری شود، مقصر حادثه تلقی می‌شود؟

متن پاسخ :

نداشتن گواهینامه رانندگی وسایل نقلیه در هنگام تصادف دلالت بر تقصیر راننده نیست، همانطور که داشتن گواهینامه نیز دلالت بر عدم تحقق بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی از سوی راننده ندارد. به عبارت دیگر چنانچه رانندگی افراد فاقد گواهینامه منجر به وقوع تصادف شود، به صرف نداشتن شرایط لازم برای رانندگی مقصر حادثه به حساب نخواهند آمد بلکه آنچه در تعیین مقصر حادثه موثر است، وجود رابطه بین وقوع حادثه و خطای راننده است که البته این رابطه باید مستقیم باشد، یعنی اگر آن علت وجود نمی‌داشت، حادثه هم به‌وجود نمی‌آمد، تشخیص و تعیین وجود این رابطه نیز برعهده مرجع قضایی است که با ارجاع امر به کارشناس و بررسی شرایط و اوضاع و احوال مشخص می‌شود که چه کسی در وقوع حادثه مرتکب تقصیر شده است.

در نتیجه چنانچه کسی در حادثه رانندگی حتی گواهینامه هم نداشته باشد، در صورتی که علت وقوع حادثه بی‌احتیاطی یا بی‌‌مبالاتی از سوی طرف مقابل باشد، وی به علت نداشتن گواهینامه مقصر حادثه قلمداد نمی‌شود اما از سوی دیگر به موجب قانون، اقدام به رانندگی بدون داشتن گواهینامه به خودی خود جرم محسوب شوده و فرد فاقد گواهینامه قابل تعقیب و مجازات می‌باشد.

در همین ارتباط و به موجب مفاد ماده 723 قانون مجازات اسلامی، هر کس بدون گواهینامه رسمی اقدام به رانندگی یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهینامه مخصوص است، کند و همچنین شخصی که به موجب حکم دادگاه از رانندگی وسایل نقلیه موتوری ممنوع باشد، به رانندگی وسایل مزبور مبادرت کند، برای بار اول به حبس تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی تا یک میلیون ریال یا هر دو مجازات و در صورت ارتکاب مجدد به دو ماه تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.

شایان ذکر است که چنانچه برای مقام قضایی ثابت شود که فرد بدون گواهینامه مقصر حادثه بوده، براساس مفاد قسمت اخیر ماده 718 قانون مجازات اسلامی، دادگاه مکلف است مجازات وی را تشدید کند و از طرفی می‌تواند او را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی یا تصدی وسایل موتوری محروم کند.